रविवार, 6 सितंबर 2020

भक्तिन (महादेवी वर्मा) शब्द-परिचय

 

प्रश्नों के उत्तर लिखते समय विद्यार्थी प्राय: वर्तनी-दोष किया करते हैं और शब्दों के गलत रूप को लिखते हैं। इससे परीक्षा में भी उनका प्रदर्शन प्रभावित होता है और कम अंक भी प्राप्त होते हैं। यहां प्रत्येक पाठ से उन शब्दों की सूची दी जा रही है जिनका प्रयोग उत्तर लिखते समय अक्सर किया जाता है। इन शब्दों को बार-बार अभ्यास करने से वर्तनी-दोष से बचा जा सकता है तथा अशुद्धियों के बिना एक अच्छा एवं प्रभावी उत्तर लिखा जा सकता है।


भक्तिन

दुबले शरीर वाली 

दृढ़ संकल्प 

विचित्र 

समझदारी 

उपस्थित हुई थी 

बीत चुका है 

कोई जिज्ञासु 

संबंध में 

पुतलियों 

गिराकर 

चिंतन की मुद्रा 

ऊपर 

विश्वास 

आयु

संभवतः

कुछ वर्ष

पहुंचा देगी

असंभव

सेवक-धर्म

हनुमान

स्पर्द्धा

अनामधन्या

गोपालिका

लछमिन अर्थात लक्ष्मी

विशालता

समृद्धि

कुंचित रेखाओं में

विरोधाभास

समृद्धि-सूचक नाम

ईमानदारी

परिचय

शेष इतिवृत्त

प्रार्थना

प्रतिभा

तथ्य

ऊपर

देहातिन

कंठी माला

नामकरण

स्वभाव 

पूर्णतः

अंशत:

कठिन 

ऐतिहासिक

एकलौती बेटी

पुत्रवधू

ईर्ष्यालु

मृत्यु

सूचना

सतर्क

रोने-पीटने

अपशकुन

अप्रत्याशित अनुग्रह

पहुंचते ही

स्पष्ट

सहानुभूतिपूर्ण

विमाता

व्यवहार

शिष्टाचार

ससुराल

उपेक्षा

अपेक्षा

जिठानियों ने

विराजमान 

उम्मीदवार 

आवश्यक 

बैठकर 

लड़कियां 

अनुसार

अतिरिक्त 

परिश्रमी 

तेजस्विनी 

पति-पत्नी 

प्रति 

सच्ची 

क्योंकि 

अंगूठा 

इसलिए 

खेत-खलिहान 

बढ़ा-चढ़ा 

असंतोष की मुद्रा 

भीतर से पुलकित 

दंपत्ति 

निरंतर प्रयास 

स्वाभाविक 

धूम-धाम 

गृहस्थी

अवस्था 

विदा ली 

परमात्मा 

समर्पित 

अतिरिक्त 

भविष्य 

घोषणा 

घर-जमाई 

पहुंचाया 

सुरक्षित 

संपत्ति 

आरंभ 

दुर्भाग्य 

विधवा 

परास्त 

जिठौतों 

नापसंद 

समझदार 

सुविधाजनक 

भाइयों के लिए 

जहां-का-तहां 

मां-बेटी 

समर्थक 

किसी-न-किसी

अनुभव 

पुस्तक 

निश्चित 

प्रसन्नता 

स्थापित 

नुक्ताचीनी 

मुसकुराहट

मौखिक 

प्रमाण-पत्र 

विरक्ति 

अरुचि 

व्यवस्था 

चिंता 

निवारण 

सुविधाएं 

देहाती वृद्धा 

स्वास्थ्य 

स्वभाव 

अनुसार 

परिवर्तन 

दूसरों को 

कल्पना 

स्वादिष्ट 

कंठस्थ 

पुकारने 

शिष्टाचार 

दुर्गुणों का अभाव 

कठिन होगा 

सत्यवादी हरिश्चंद्र 

पैसे-रुपए 

भंडार-घर 

शास्त्रार्थ 

चुनौती 

संभालकर 

परम कर्तव्य 

इधर-उधर 

शास्त्र का प्रश्न 

सुलझा लेती है 

स्त्रियों का सिर घुटाना 

रहस्यमय 

यथाविधि 

निष्फल 

मूर्ख 

महत्त्व 

असत्य 

पढ़ाई-लिखाई 

अभिमान 

हस्ताक्षर 

क्योंकि 

मुसीबत उठाई 

बैठकर 

घूम-घूमकर 

अंगूठा 

निशानी

तर्क-हीनता 

अपने-आपको 

मालकिन 

अतिशयोक्ति 

बुद्धिमान 

प्रकाशित 

स्वाभाविक 

सहायता 

छात्रावास 

निस्तब्धता 

गोधूलि 

धुंधली 

समझाने-बुझाने 

प्रस्ताव 

अवकाश 

उद्घाटन 

परिणाम 

अनुराग 

परित्याग 

प्रख्यात 

सेवक-स्वामी 

इच्छा 

अवज्ञा 

नौकर 

आदेश 

अस्तित्व 

सार्थकता 

सुख-दुख 

स्वतंत्र व्यक्तित्व 

परिचय के लिए 

परिस्थितियों के कारण 

परिवार 

उत्पन्न 

सहानुभूति 

मार्मिकता 

यथास्थान 

समझौता 

सहज बुद्धि 

आकार-प्रकार 

वेशभूषा 

विद्यार्थी 

असुविधा 

अधिकार 

आश्वासन 

मूल्य 

लज्जित 

कल्पना 

संभावना 

अन्याय 

अधूरी




कोई टिप्पणी नहीं:

एक टिप्पणी भेजें

2025 की बोर्ड परीक्षा के लिए योजना

 2025 में होने वाली कक्षा 12वीं की बोर्ड परीक्षा के लिए सुनियोजित योजना बनाकर तैयारी करें, आपको सफलता अवश्य मिलेगी। हिंदी में अधिकाधिक अंक प...